Finlandiya hakkında bilinmesi gereken herşey burada

 Evet efenim.
Bayadır yazmayi düşünüyodum aslında böyle bişey ama facebooka falan yazıp sonra kaybolmasını istemedim.Blogda dursun,birilerinin işine yarar bi gün.Nasılsa temelli olarak gidemicez finlandiyaya hiçbi zaman.

 Başlayalım:

1)Finlandiya vatandaşlarına *fin* denir,*finli*veya*finlandiyali* denmez.Nasıl ki almanya vatandaşlarına *almanlı* demiyoruz,finlandiya vatandaşlarına *finli* dememek lazım.Yanlış.Bunu bi düzeltelim ilk önce.Bizim gazeteler bile yanlış yaziyor.

2)Daha öncede dedigim gibi finlandiya bir iskandinav ülkesi değildir,''nordik'' ülkesidir.İskandinav ülkeleri;isveç,norveç,danimarka,izlanda ve faroe adalarıdır.Nordik ülkeleri ise; isveç,norveç,danimarka,finlandiya,izlanda ve faroe adalarıdır.2'si tamamen farklı şeyler.İskandinav olmaması,iskandinav sistemini almaması anlamına gelmiyor.Finlandiya'nin sistemi tamamen diğer iskandinav ülkeleriyle aynıdır.Bunun dışında iskandinav ülkelerinin birbirleriyle yaptıgı anlaşmalarında hepsine taraftır(mesela 1950lerdeki pasaportsuz serbest geçiş).

3)İskandinav sosyalizmini benimsemiş olan finler,bunun sayesinde türkiyenin 100 sene sonra bile göremeyeceği bir hayat standardı yakalamışlardır.Kişi başına düşen milli gelir 38bin dolar falan.

4)İskandinav ülkeleriyle karşılaştırırsak,en düşük hayat standardı finlandiyadadir.Asgari ücret 1500 euro civarı.

5)Ülke türkiyeyle karşılaştırıldıgında pahalı,özellikle helsinki civarı.Ufak şehirlere gidildikçe pahalılık azalıyor.Helsinki kamppi civarlarında(merkez) 40 m2 bir apartman dairesine 1000 euro kira verebilirsiniz mesela.Bunun en büyük nedeni helsinkiye yeni apartmanların zor yapılması(uzun bir bürokratik süreç var).Mesela Oulu'da kiralar merkezde 600 euro civarina iniyo ve evler daha büyük.

6)Finlandiyada iş bulmak istiyorsanız şu özelliklerin bulunması gerekiyor bünyenizde:
 -Fince konuşabilmek (uluslararası şirketlerde geçerli değil bu)
 -Bağlantıların olması (özellikle bir fin işverenden,şirket önemli değil)
 -Ülkede aranan bir mesleğe sahip olmak (IT,doktorluk,hemşirelik vs.).
 -Master veya Phd yapmak.4 senelik üniversite diploması standart hale geldiginden dolayı ve işverenler tecrübeden çok diplomaya baktıgından dolayı çok önemli bu.Yani ilk önce diploma olacak,sonra tecrübe.

Fince bilmiyorsanız uluslararası şirketler dışında iş bulamazsınız.Bak bi daha yazıyım ''bu-la-maz-sı-nız''.Hatta fince biliyorsaniz dahi bazı işverenler sadece finleri işe alıyor.Ülkede bağlantılar inanılmaz önemli.İşvereni mesela arkadaşınız tanıyorsa,tek bir telefonla işi kaparsınız.

 7)Finler çok konuşmaz(sarhoş olmadıkları zamanlarda).Ülkeyi tanımlayacak tek sözcük *sessizlik*tir.Restoranlar,cafeler,toplu taşıma araçları vs. tamamen sessizdir.Fin kültüründe *small talk* veya *chit chat* dedigimiz ayaküstü konuşma diye bişey yoktur(sarhoş olmadıkları zamanlarda yine).Bunu yaparsanız rahatsız olurlar.Ağızdan çıkan her cümle inanılmaz ciddiye alınır.
 Örnek:bir arkadaşınıza türkiyedeki gibi ''hacı bi ara buluşalım görüşemiyoruz'' derseniz,o arkadaşınız sizden telefon bekler,eğer aramazsanız ciddi şekilde bozulur.Var böyle bi olay,evet.

8)Finlerle konuşurken Amerikalılara yaptıgınız gibi gözlerinin içine bakmayın,rahatsız olurlar(yakın arkadaş hariç).Amerikalılar gözlerin içine bakmayı önemserken,finler bundan rahatsız olur ve gözlerini çevirir.

9)Finler alçakgönüllüdür.Herhangi bir restoranda yan masanızda bütün finlerin bildigi bir aktör oturabilir mesela.Ya da sabah işe giderken helsinki belediye başkanını bisikletin üzerinde işe giderken görüp selam verebilirsiniz(İ.Melihi bunu yaparken düşünüyoruz,evet).Başbakan ve cumhurbaşkanı 1500 tane korumayla gezmez,kendilerine ait 7 tane uçakları yoktur,tarifeli uçuşla seyahat ederler,gemicikleri yoktur vs.Ki eski cumhurbaşkanı tarja halonen türkiyeye geldiginde yanında koruma bile yoktu kadının.

10)Suç oranından bahsetmicem,tipik bir kuzey avrupa ülkesi oldugundan güvenli.Gecenin bi yarisi helsinkide herhangi bir sokakta yürüyebilirsiniz.Sarhoşlar bile *deget lan*dan anlar.Helsinkide göçmenlerin yogun yaşadıgı mahalleler tehlikeli olabilir ama.

11)Helsinkide 2 tane uydu kent vardır *espoo* ve *vantaa* adında.Bunlar aslında ayri şehirler olarak geçiyor.Espoo genelde orta-zengin kesim finlerin yaşadıgı büyük bir şehirken,vantaada göçmenler yaşar genellikle.Havaalanı vantaada.

12)Finlandiyadaki bütün tabelalar 2 dillidir,isveççe ve fince.İsveççe her zaman altta,fince her zaman üsttedir.Eğer emin değilseniz kısa olan kelime her zaman isveççedir.

13)Ülkenin 2 tane resmi dili mevcut,fince ve isveççe.İsveççenin resmi dil olmasının sebebi ülkede yaşayan ve isveççe konuşan ufak bir azınlık(nüfusun %8i falan).Bunlar isveççe konuşan finler olarak geçer.Tahmin edileceği üzere batı kıyısında yaşarlar(isveçe yakın).İsveçin finlandiyayi yönettigi zamanlardan kalan asilzadelerin torunları oluyor kendileri.

14)Ülkenin 2 tane resmi dili var diye bütün finlerin isveççe bildigini zannetmeyin.Çogunlugu yine orta seviyede bilir isveççeyi.Okulda zorunlu ders olarak verildigi için finlerin %90i için isveççe sadece *geçilmesi gereken bir ders*tir.

15)İngilizce konusuna gelirsek.Şimdi şöyle bir olay var;finlerin %90i akıcı ingilizce konuşur,gel gör ki bu adamlar çok konuşan adamlar olmadıgı için+ingilizce konusunda kendilerine güvenmedigi için(hata yapmaktan korkmak) bazen konuşmayabiliyorlar.Konuşsalar bile öyle rahat rahat muhabbet etmek zordur.Sıklıkla seyahat eden finler gayet rahattır bu konuda ama.Bu dediklerim(utanma sıkılma vs) ayık finler için geçerlidir.Sarhoşken tam tersi geçerlidir,döktürürler.

16)Finlandiya eğitim sistemi dünyanın en iyisidir.2incide güney kore -ki tamamen finlerden alınmadır o da-.O çok beğenilen ABD hiçte güzel sonuçlar çıkaramamaktadır testlerde.Hatta geçen sene ABD'den uzmanlar geldi *nası yapiyonuz lan bu işi* diye.İsteyen internetten raporu bulup okuyabilir.
 Eğitim sisteminden şöyle bahsedebilirim;
-Finlandiyada eğitim parasızdır.Herkese parasızdır ama(belli master programları AB dışı ögrencilere paralıdır).Niye parasız diye sorduğunuzda ''anayasal hak'' cevabını alırsınız.

-İlkokul 9 sene sürer.9uncu sınıfta mesleki eğitime mi yoksa akademik eğitime mi yöneleceklerine karar verir ögrenciler.2'side 3 sene daha sürer.Bu 3 senede bittikten sonra ögrenciler *matriculation exam*,yani olgunluk sınavına girerler (öss işte).Burdaki puana göre üniversitelere yerleşirler.Politekniklerin buna ekstra olarak ayrı sınavları vardır.Her şekilde,ilkokul ve liseyi ögrenciler isveççe,ingilizce ve avrupa dillerinden birini ögrenerek bitirir(almanca ve fransızca popüler).İsteyen asya dilleri içinde ders alabilir.Bizdeki gibi *whats your name* seviyesinde bitirmiyorlar.

-Üniversiteler 2ye ayrılmıştır.Standart üniversiteler ve *university of applied sciences* yani politeknik okulları.Üniversiteler teorik derslere ağırlık verir.Eğer doktora yapacaksanız üniversiteye gitmeniz zorunludur.Sadece fince eğitim verir(master hariç).
 Politeknikler pratik ağırlıklı okullardır.İngilizce ve fince eğitim veren ayrı programları mevcuttur.Giriş sınavını geçersiniz okumaya hak kazanırsınız.Genelde şirketlerle bağlantılı olarak çalişiyorlar.Politekniklerden mezun olunca sadece master yapabilirsiniz.Master için üniversitelere geçilebilir.

 Eğitim sisteminde ilginç bir olay mevcut;zeka seviyesi normalin üstünde olan çocuklar için ayrı okullar yok.O tür çocukların diğerlerine yardım etmesi bekleniyor sınıfta.Anaokulunda ise ögrencilere *nasıl ögrenecekleri* ögretiliyor.
 Eğitim sistemi de bu temel üzerine kurulmuştur aslında.Ezberci eğitimden ziyade,ögrencilere bilgiye nasıl ulaşacakları öğretilir.Finlandiya devleti *badem bıyıklı koyunlar* üretmenin ülkeye yarardan çok zarar getireceğini bildiği için,insana yatırım yapmaktadır.Türkiyedeki gibi *din* dersi yok.

 Standart eğitimin dışında,birde *adult education* dedigimiz,yetişkin insanlar için olan bir eğitimde mevcut.Bu tür bir eğitimin sonunda diploma verilmiyor.Asıl olay insanların yaşı ne olursa olsun bişeyler öğrenmelerini sağlamak.El sanatları,dil kursları vs. örnekler verilebilir.

 Bunun dışında ilkokul ve lise seviyesinde özel okullarda mevcut.
Ülkenin en iyi okulu helsinki üniversitesi(dünyada en iyi 100 okul arasında).Müzikle alakalı bir okul okumak istiyosanız Sibelius akademisi dünyanın en iyilerinden birisidir.

17)Finler inanılmaz utangaçtır.Utangaç olmalarına ragmen özgüven sahibidirler.En basit örnek olarak kafalarına estigi zaman başka bir ülkeye gidebilirler(türkiyede pasaport sahibi insan sayısı nüfusun %5i falan,öyle diyim),sevdikleri birisi için başka ülkeye yerleşebilirler,vs.Genelde kafalarına koyduklarını yapan insanlardır.

18)Fin kültüründe alçakgönüllülük ve dürüstlük esastır.Bundan dolayı ağızdan çıkan her kelimeye inanılır ve başarılarla övünülmez.Finlere özgü *brutal honesty* denilen bir olay mevcut,türkçeye çevirirsek *acımasızca dürüst olmak* anlamına geliyor.Bu şu demek;finler sizin hakkınızda ne düşünüyorsa gereksiz derecede kibarlaşmadan direk suratınıza söyler.Bu karakteristik özellik bizim gibi ortadoğulu insanların ülkeye adapte olmasını inanılmaz zorlaştırmakta(bizde kabalık olarak algılanır mesela).Finlerin en sevdigim özelliklerinden birisi bu,alavere dalavere yok,saçma sapan cümlede anlam aramaya gerek yok,acaba ne demeye çalişti diye düşünmek yok,vs.Kamp sayesinde bende ucundan kaptım bu özelligi.Bu özellik tamamen finlere özgü onuda söylemem gerek.

19)Bizler ile finler arasında inanılmaz bir kültür uçurumu mevcut.Bunun en büyük nedeni finlerin dibine kadar dürüst olmaları ve gerekmedikçe konuşmamaları.Şimdi millet dicek biz dürüst değil miyiz? Değiliz abicim.Basitçe söylemek gerekirse,tek ortak noktamız eve girerken ayakkabıların çıkartılması.Özellikle insan ilişkileri için konuşmam gerekirse iki ülke arasında ciddi uçurumlar mevcut.Hiçbir zaman enseye şaplak göte parmak modunda olamazsınız finlerle.

20)Finler sıcak insanlar değillerdir(yardımcı oluyolar ama turistlere).Özellikle tanımadığınız biriyle konuştuğunuzda muhabbetin yürümesi için kıçınızı yırtarsınız.Bunun nedeni finlerin yabancılara karşı temkinli oluşu ve gerektiginden fazla konuşmamalarıdır.Aradaki buzları kırdıgınızda çok tatlı insanlar haline gelirler,herşeylerini bilirsiniz,sonuna kadarda güvenebilirsiniz.Yarı yolda bırakma diye bir kavram yoktur yani.Çogu fin'in arkadaş sayısı 5'i geçmez.Onlarda ilkokul,lise ve üniversite arkadaşları oluyor genelde.Bu 5 insanın 1-2 tanesi *kardeş* kıvamında ama.Not:Eğer adres vs. soracaksanız bir kıza sorun,onlar daha sıcakkanlı ve muhabbetin yürüme şansı oluyor her zaman.

21)Finlandiyada *trip,kapris,erkeği köpek etme,evlenmeden olmaz* vs. gibi tarih öncesinden kalma kavramlar yoktur.

22)Avrupa genelinde ailelerinden en erken ayrılan insanlar finlerdir.Genelde üniversiteye başlayınca ailelerinden ayrılıyorlar ve kız/erkek arkadaşlarıyla beraber yaşamaya başliyorlar.Ama bu aile ilişkilerinin kopuk oldugu anlamına gelmiyor.Aile ilişkileri güçlüdür(özellikle çekirdek aile ve 1.derece akrabalar).

23)Finlandiyada kimse kimseye bağlı olmadıgı için,herkes istedigini yapmakta özgürdür.Bu şu demek;istenilen zamanda boşanılır/erkek-kız arkadaştan ayrılınabilir vs,buna da kimse birşey demez.Evlilik *kutsal bir bağ* değildir finlandiyada.Ha bu demek değildir ki finler ilişkileri için çaba göstermez.Kolaya kaçan insanlar olmadıkları için son çare olarak boşanılıyor genellikle.Her medeni ülkede oldugu gibi birlikte yaşayan çiftler evlilerle aynı haklara sahip oldugu için genelde evlenmiyor insanlar(boşanmanın prosedürü uzun).

24)Finlandiyada erkekle kadın eşittir.Türklük yapıp *ben erkeğim lan,üstünüm vs* derseniz,bön bön bakarlar suratınıza.Kadın otobüs şöförü,berber,inşaat işçisi vs. görürseniz şaşırmayın yani.Kadınlar erkeklerin yaptigi bütün işleri çatır çatır yapar ve yadırganmazlar.Daha birkaç sene önce ülkenin cumhurbaşkanı,başbakanı ve maliye bakanı kadındı.Hoş özel sektörde hala kadınlar daha az maaş aliyor.

25)Finlandiyada RTÜK diye bir kurum yoktur.Bundan dolayı sansür diye bir kavramda yoktur.Sadece çok ağır savaş,kan vs. içeren filmler sansürlenir(cinsellik ve çıplaklık sansürlenmez).Bizdeki gibi *lan dizide seviştiler,türk aile bilmemnesine aykırı,ama kurtlar vadisini full gösterelim hacı* mantalitesi yoktur.

26)Fin kültüründe çıplaklık tabu değildir ve ahlaksızlık olarak algılanmaz.Bunu şöyle açıklayabilirim;saunaya çırılçıplak girilir(turistlerin oldugu saunalar hariç,ki onlara finler girmez zaten),genelde yazın göllerde falan yüzerken mayo giyilmez,kimsede bunu yadırgamaz.Basit bir örnek olarak,işten çıktıktan sonra işvereniniz ve iş arkadaşlarınızla beraber kadınlı erkekli çıpıldak olarak saunaya girebilirsiniz ve kimsede bunu *ahlaksızlık* olarak algılamaz(içerde grup seks dönmüyo merak etmeyin).Bu olayı avrupalılar bir nebze anlıyorda,bizim gibi cinselligin ve çıplaklığın inanılmaz bir şekilde tabu oldugu ülkelerden gelenler için anlaması inanılmaz zordur.Bu demek değil ki herkes çıplak giriyo.Yok öyle bişey.Nudistlere özel plajlar vardır ülkede ve plajlarda falan mayo giyilir yine.

27)Finler açık görüşlü insanlar olmaları sebebiyle aklınıza gelen herşeyi tartışabilirsiniz.Genel kültür seviyesi yüksek oldugundan dolayı genellikle her konu hakkında bilgi sahibi oluyorlar(belli bir konuda bilgisi yoksa söylüyorlar,kafadan sallamak yerine).Genelde tarafsız insanlardır ve birşeye nefret beslemezler.Çoğunun belli bir politik görüşü var ama.Bu demek değil ki tabu olan konular yok,var tabi.Yakın arkadaşınız olmadıgı müddetçe *finlandiya iç savaşı*'ni tartışmayın.Bunun dışında dindir,politikadır,odur budur yardıra yardıra herşeyi tartışabilirsiniz.Tartışmaktan kastım türk tipi ''bağırmalı'' ve ''üste çıkmalı'' tartışma değil,gayet sakin bir tonla birbirinizin sözünü kesmeden yapılan tartışma.

28)Ülkenin bürokrasisi yavaş işliyor(rusyadan almışlar bürokrasiyi işte).Kıçı kırık turist vizesi için 3 hafta bekletirler adamı.Oturma izinleri falan 6-7 ayda çıkar(ögrenci hariç).

29)Finlandiyaya yerleşen göçmenleri birkaç gruba ayırabiliriz:
 -Ögrenciler(bunların bazıları okuldan sonra kalır,çogu geri döner ülkelerine)
 -Fin hatunların gelişmemiş ülkelerden getirdigi erkekler (tunus,mısır,türkiye vs)
 -Fin hatunların gelişmiş ülkelerden getirdigi erkekler
 -Fin erkeklerin genelde güneydoğu asyadan getirdigi hatunlar (tayland özellikle).
 -Uluslararası şirketlerde çalişip şirketin finlandiya şubesine transfer olan insanlar.
 -Direk kendi ülkesinden iş başvurusu yapip kabul alanlar.(bu çok nadir olur ve genelde nokiada falan çalişir bu tür insanlar)
 -İltica başvurusunda bulunanlar (bunlar genelde somalilidir).

Basitçe söylemek gerekirse,ülkeye 3 şekilde göç edebilirsiniz:
-Ögrenci olarak(ingilizce programlar mevcut,ama okurken fince ögrenmezseniz,babayı alırsınız)
-Aile birleşimi ile (evlilik,en kolayı bu)
-Bir işyerinden kabul alarak (fince bilmediginiz için bunun olma ihtimali %0.1 falan)

Başka türlü ülkeye göç edemezsiniz.Kanada,avustralya vs. gibi nitelikli göçmen programı diye birşey yok çünkü.

30)Batılılar dahil,ülkeye göç eden yabancıların hepsi ciddi bir kültür şokuyla karşılaşıyorlar.Bunun geçmesi en aşagı 1 sene sürüyor.Hatta kitabı var *cultural shock in finland* diye.
Kültür şoku 3 şekilde sona erer:
 -''sikerim lan böyle ülke mi olur,geri gidiyorum ben''
 -''ne güzel lan,yaşarım ben burda''
 -''ulan ülkeye alışamadık,geri dönersek bizim ülke dahada boktan,yaşayalım bari''.(genelde ilticayla gelenler)
 Bu kültür şokunun en büyük nedeni,ülkeye gelenlerin,gelmeden önce zerre araştırma yapmaması.
Genellikle bu şok 1 ve 3 şıklarda yazıldıgı gibi sona erdigi için,finlandiyada göçmen nüfusu batı avrupanın geneline oranla çok azdır.

31)Ülkenin nüfusu 5 buçuk milyon civarinda.Bunların sadece %0.5'i göçmen.Çok fazla türk yok diğer batı avrupa ülkelerine nazaran.İyiki de yok şimdi.(türkten kasit tc vatandaşı işte).Bizimkiler genelde kebapçı işletiyo avrupanın genelinde olduğu gibi.Helsinki merkezde kürtlerin işlettigi Eerikin Pippuri adı verilen mekan ülkenin en iyilerinden birisi (hakkaten güzeldi şimdi,ne yalan söyliyim).Websitesi şu:
 http://www.eerikinpippuri.com

32)Finlandiyada yolsuzluk diye bir kavram yoktur.En son büyük yolsuzluk olayı eski başbakan Matti Vanhanen'in bir luksemburgtaki bir şirketten 25.000 euro alip bunu deklare etmemesiyle koptu(2007de oluyo olay).Sonra politikadan çekildi zaten.Bak 25.000 euro diyorum,sırf deklare etmedigi için istifa etti diyorum.Anlayan anladı.

33)Finlandiyada protesto olmaz(çok ciddi bişey olmadıgı sürece).Eğer hükümetten memnun değillerse,sonraki seçimde itinayla ağızlarına sıçarlar.Bkz.son seçimde popüler partilerin düşen oyları ve milliyetçi partinin oylarının yükselmesi.Koyun psikolojisi yoktur yani.

34)Finlandiyadaki partilere bakacak olursak şöyle bir tablo çıkıyor ortaya;
   Ülkede 4 tane büyük parti mevcut,bunlar;

 -National Coalition Party(Kansallinen Kokoomus-Milli koalisyon partisi):Merkez sağ partisi.2011 seçimlerinde en yüksek oyu aldı kendileri.Lideri Jyrki Katainen ve ayni zamanda başbakan.Ayrica başbakan her sene maraton koşuyor ve 3 dil biliyor(one minute diyoruz,evet).Parti AB ve NATO yanlısı.

 -True Finns(Perussuomalaiset-Gerçek Finler):Finlandiyanın mhpsi bunlar işte.Fikirleri nazi partisine çok benziyor(ekonomiyi düzeltecek politikalar uygulaması ama muhafazakar milliyetçi olması).2011 seçimlerinde oy oranını çok ciddi anlamda artırarak koalisyona girdiler.Liderleri Timo Soini.AB'yi desteklemeyen,dindar bir katolik ve kendisini israilin arkadaşı olarak gören bir tip işte.Diğer milliyetçi partilerden ayrılan tarafı,boş beleş göçmenleri şutlamak istemeleri ve bunun yerine nitelikli göçmen alımını desteklemeleri.Irkçı manifestoları yok aslında.

 -Centre Party(Suomen Keskusta-Merkez Parti):Bunlar liberal parti.Son seçimlerde en büyük oy kaybını bunlar yaşadı(en büyük partiydiler seçimden önce,şimdi 4 partinin arasında en küçük).Liberal olmalarına rağmen parti içinde büyük bir muhafazakar grup mevcut.Diğer liberal partilerden ayri olarak bunların belli bir ekonomik sistemleri mevcut değil.Onun yerine doğayı korumak,fakir insanların sorunları vs. tarzı konulara parti önem veriyor.Muhafazakar kanadı yüzünden eşcinsel evliliklere karşı.Finlandiyanın 1992de AB'ye başvurması bu parti sayesinde oldu.Genel başkanı Juha Sipila.Partinin bilinen üyelerinden birisi Olli Rehn.

 -Social Democrats(Suomen Sosialidemokraattinen-Sosyal demokratlar):Bir iskandinav gelenegi olarak sosyal demokratlar finlandiyada gayet güçlü(dedigim gibi,finler iskandinav olmasa bile sistemleri tamamen iskandinav).Fin tarihi boyuncada güçlü olmuşlar.2012ye kadar 30 sene boyunca finlandiyayi sosyal demokratlar yönetmiş.Finlerin efsane Cumhurbaşkanı Martti Ahtisaari ve önceki cumhurbaşkanı Tarja Halonen'de sosyal demokratlardan.2012 seçimlerinde parti tarihinin en büyük yenilgisini aldı.Genel başkan Jutta Urpilainen aynı zamanda maliye bakanı ve başbakan yardımcısı.Evet kendisi kadın.Kendisine karşı sempatim var diyebilirim.

 Bu saydıgım 4 parti finlandiyanin en büyük partileri.

 Diğer ufak partiler şu şekilde:

 -Christian Democrats(Kristillisdemokraatit-Hıristıyan demokratlar):Adından da anlaşılacağı üzere sağ parti.1950lerde Milli birlik partisinin dinci kısmı kopmuş bunları oluşturmuş.Lideri Paivi Rasanen içişleri bakanı,kadın ve muhafazakar bir tip.Finlandiyada çok tartışılan gay evliliklerine *günah* diyen birisi işte.Bizim dincilerin hafif hali diyebiliriz,bide başı kapalı değil o kadar.Şu an İçişleri bakanı.

 -Swedish People's Party(isveçlilerin partisi):Adından belli olacagı üzere isveççe konuşan finlerin partisi bu.Oy oranları hiç değişmiyor.

 -Left Alliance(Vasemmistoliitto-Sol ittifakı):Adı üstünde bunlar sol parti işte.Bi olayları yok.Genel başkan Paavo Arhinmaki ayni zamanda finlandiyadaki en genç politikacılardan biri(36 yaşında).Futbolu sevdiginden dolayı Kültür ve Spor bakanlığını yürütüyo.

-Green League(Vihrea Liitto-Yeşiller):Bunlarda merkez sol partisi.Koalisyondalar şu an.Genel başkanı Ville Niinistö aynı zamanda şu anki cumhurbaşkanı Sauli Niinistö'nün yeğeni(tamamen zıt görüşte adamlar).Bu adam boş zamanında RPG oynuyor fin arkadaşımın söyledigine göre(bak sen,rpg oynayan politikacı).Kendisi Çevre bakanı.

 Bunlar dışında birde meclise giremeyen partiler var.Komünist parti,Korsan partisi vs. gibi.

Şimdiye kadarki seçimlerde her zaman sosyal demokratlar domine ederdi meclisi.Lakin 2011 seçimlerinde durumlar değişti.Milli koalisyon partisi en çok oyu olarak birinci çıktı.Ama oyların birbirine çok yakın olması sebebiyle,6 parti koalisyon yapmak zorunda kaldı.Görüldüğü üzere ülke hala çökmedi,krize girmedi,gayet güzel güzel yaşiyo herifler.Şimdi türkiyede 6 partili koalisyonu düşünüyoruz.

 2012de cumhurbaşkanlığı seçimleri yapıldı.2 tane aday öne çıktı,bunlar şöyle:
-Sauli Niinistö:Milli koalisyon partisinden.Muhafazakar ve işadamı bir tip.Tavırları ve hareketleri bir fin'den çok,sahte bir amerikalı politikacıyı andırıyor.Piç tipi var kendisinde.Hoşlaşmiyorum.

-Pekka Haavisto:Yeşillerden.Yapılan röportaja göre kendisi bir eşcinsel ve ekvadorlu sevgilisiyle yaşıyor.Adamın hası bu işte ama seçilemedi.

 Sonuç olarak cumhurbaşkanlığı seçimlerini Sauli Niinistö kazanarak ülkedeki 30 senelik sosyal demokrat geleneğine son verdi.

 Finlandiya politik hayatı bu şekilde.Biraz uzun oldu ama idare edin.

Devam ediyoruz.

35)Bu ülkede medeni ülkelere yakışmayan ve benim hala anlamadıgım bir olay hala cereyan etmekte:
Zorunlu askerlik.
 Bizdeki gibi bir askerlik kanunları var adamların.6 veya 12 ay askerlik yapmak zorundasınız erkekseniz.Kadınlarda isterse yapabiliyor askerlik.Bizden farkı,askerlik yaparken devlet 1500 euro veriyor aylık.Eğer askerlik yapmak istemiyosanız 1 sene kamuda amelelik yapiyorsunuz.Anlamadıgım olay kimsenin zorunlu askerliğe bişey dememesi aslında.Normal şartlar altında 50 bin tane imza toplayıp o konunun mecliste tartışılmasını ve yasanın düzeltilmesini isteyebiliyosunuz,ama kimse yapmamış şimdiye kadar bunu.

36)Türkiyedeki gibi kırsal kesimde yaşayanlarla şehirlerde yaşayanlar arasında ciddi farklar mevcut.Farkların en büyügü kırsal kesimde yaşayanların daha relax takılmaları.Ayrica kırsal kesimdekiler değişik bir fince konuşur.

37)Köyler bildigimiz köy gibi değiller aslında(genelde göl çevresinde köyler).Bir meydan veya merkez yok.Evler birbirinden uzakta(gerçi çokta uzakta sayılmaz) ve herkesin kendi arazisi var.Aile yapısı bizim kırsal kesimdeki gibi,babaanne,büyükbaba falan birlikte yaşiyolar.Yollar toprak oldugundan dolayı genelde bisiklet kullanılıyor.Kırsal kesim inanılmaz güzel ama.

38)Finlandiyanın bilinen diğer adı *göller ülkesi*dir.Ülkede bilinen 50bin tane göl var.Binlerce göl olmasından dolayı deli gibi sivrisinek var ve kafam kadar büyükler+agresifler(özellikle kırsal kesimde).Çevre politikaları gereği sivrisineklerin üredigi yerleri kurutmuyorlar,ceremesini siz çekiyosunuz işte.Özellikle doğuda çok göl var.

 39)Ülkede tepe namına birşey yok.En yüksek dağları bin metre işte.Birkaç tanede tepe var.Bunların hepsi kuzeyde laponya bölgesinde.

 40)Finlandiyada finler dışında birkaç etnik grup daha yaşamakta.Bunlardan ilki tatarlar(hala takılıyolar ülkede).İkincisi ise Samiler.Kendileri için ayri paragraf açmam lazım.

 Şimdi Samiler aslında sadece finlandiyada değil,isveç ve norveçinde kuzeyinde bulunan *lapland* yani *laponya* bölgesinde yaşayan bir etnik grup.En bilinen özellikleri binlerce yıldır ren geyigi sürülerini gütmeleri.Hala gelenek devam ediyor.Samilerin en bilinen üyesi Renee Zellweger.Bu adamların orta asyada yaşayan türk kabileleriyle bir ilgisi var mı bilinmiyor ama dilleri fince,estonca,macarca ve türkçeyle aynı aileden.
 Samilerin kendilerine ait kültürü,dili,inanışları mevcut.Gel gör ki ikinci dünya savaşından önce norveç ve isveç samileri asimilasyona zorladı.Özellikle isveçte sami kadınları zorla kısırlaştırıldı,vs.Şimdi durdurdular gerçi.Finlerin o sıralarda kendi derdi oldugundan dolayı samilere dokunulmadı.

 Şu an kendi meclisleri mevcut her 3 kuzey ülkesinde de.Laponya bölgesine gayet popüler bir mekan diyebiliriz.Santa Claus'un köyü burada oldugundan dolayı çok turist geliyor.Kışın ise huskylerle kayabilirsiniz.

 41)Finlandiyada özerk bir bölge mevcut.Bu bölgenin adı *Aland adaları*.Bu ada cografi olarak finlandiyaya değilde isveçe daha yakın.Kendileri isveççe konuşur ve içişlerinde tamamen bağımsızdırlar.Kendi parlamentoları,dilleri,bayrakları,bankaları ve hatta kendi havayolu şirketleri(air aland) bile var.Ama AB yasaları burada geçmiyor.Bir finlandiya vatandaşı aland adalarından mülk alamiyor mesela.Alması için ailesinin 3 kuşaktır alandda oturduğunu kanıtlaması gerek.Bu adaların başkenti mariehamn denilen ufacık bir şehir.Helsinki-stockholm feribotları buraya uğrar illaki.Adalar bisikletle gezilebilir.
 Adaların doğa harikası olduğunu söylememe gerek yok heralde?

 42)Aland adaları dışında,finlandiyada *Karelia*(fince karjala) adı verilen bir bölge mevcuttur ve bu bölge finler için büyük önem arzeder.Karelia bölgesi şöyle tarif edilebilir;finlandiyanın batısından st.petersburguda kapsayan bir alan.Burada yaşayan insanlar finlere yakındır(kendi kültürleri vs. var tabi).Kış savaşı sonrasında karelianin çogunu ruslar işgal etmiştir(kuzeyi finlandiyada hala).Fin dış politikasında önemli yer tutar burası.Putin hiç vermeye niyetli değil ama burasını.

 43)Finlandiya AB üyesi olmasına rağmen Nato üyesi değildir.

 44)Eğer birşey arıyorsanız,bakmanız gereken mekan *stockmann* adı verilen alışveriş merkezidir.Helsinki merkezde en büyük şubesi mevcut ve buluşma mekanı olarakta kullanılıyor.Eğer aradığınız şey stockmannda yoksa,başka yerde bulmanız düşük bir ihtimal.Fiyatlar pahalı ama.Aklınıza gelecek herşeyi satiyolar ama.

 45)Büyük şehirler şunlar:
 -Helsinki
 -Espoo
 -Turku(eski başkent,isminin türklerle bi alakası yok)
 -Tampere
 -Jyvaskyla
 -Lahti
 -Oulu(ülkenin teknoloji başkenti)
 -Rovaniemi
 -Vaasa

46)Teknolojiden bahsetmek gerekirse;
 Ülkede 2 sene önce çıkan yasa ile,internet servis sağlayıcıları minimum 1 mb internet vermek zorunda.En azından internet için konuşursam,ülkedeki en büyük sorun yüzölçümünün çok geniş olması ve sadece 5 milyon insan yaşaması.Bundan dolayı kırsal kesimde altyapı sorun olabiliyor(köylerde hala ısıtma sorunludur mesela,insanlar kendileri hallediyor bunu).Büyük şehirlerde rahat rahat 25-30 euroya 100mb internet alınabilir.Helsinkinin büyük bir bölümü ücretsiz wireless ağıyla kaplıdır.Hatta bütün Oulu şehir merkezini kaplar bu wireless ağ(melih gökçeğe selamlar,al sana belediyecilik).

 Bunun dışında ülkenin şu anki hayat standardının yakalamasının en önemli nedenlerinden birisi teknolojiye yatırım yapması.Bilinen en büyük firma Nokia tabi(hatta nokia diye bir şehir var).Ki nokianin ekonomik durumu baya kötü gitmesine rağmen Çinde çalişanlar dahil,hiçbir çalışanının haklarını kısıtlamamıştır.
 En bilinen GSM firmalari; DNA,Saunalahti,TeliaSonera(turkcellinde %49 hissesine sahip),Elisa.
Bunun dışında adamlarin kendi bilgisayar oyunu şirketleri,kendi silahlarını üreten şirketler vs. mevcut.Hatta ve hatta NASA'nin uzay araçlarına parça üreten önemli bir şirkette fin menşeli.Lakin bu aralar teknoloji konusunda geri kalmaya başladılar.Burada 5 milyonluk ülkenin Nasaya parça üretmesine ve bir diğer 70 milyonluk ülkenin hala *türban* tartışması gibi antin kuntin işlerle uğraşmasına vurgu yapmak istiyorum.Anlayan anladı.

 Ülkenin bu konudaki başkenti Ouludur.Kuzeyde kaliyo.

47)Ülkeye has sürüyle alkollü içecek bulabilirsiniz.Bunların en ünlüleri finlandia,koskenkorva ve karhu.

48)Finlandiyada yolda giderken/yürürken vs. göreceğiniz herhangi bir gölden su içilebilir(finler yapar bunu ciddi ciddi).Şebeke suyu bizim erikliden daha kaliteli olup,dışarıdan su almak pahalıya patlamakta(en son 1.5 euro falandı).Basitçe anlatmak gerekirse,duş yaparken kullanılan su dünyanın en kaliteli sularından birisi(yeni zelanda da bu konuda baya sağlam).

49)Finlerin çogu alkolik oldugundan dolayı hükümet içki satışını ciddi şekilde kontrol etmekte.Bira ve cider dışındaki hiçbir içkiyi marketlerden alamiyorsunuz.Alko adı verilen devlet kontrolünde olan mekanlardan fahiş fiyatlara almanız gerek.Fiyatlarda alkol derecesine göre belli olduğundan dolayı,rakı veya uzo şaraptan daha pahalı.
 Gel gör ki bu olay finlerin içmesini engellememekte.Özellikle helsinki civarında yaşayanlar sürekli estonyaya gidip kolilerce ucuz içki getirmekte ülkeye.

50)Haftaiçi çalişan finler,cuma+cumartesi gecelere akmaktadır deli gibi.Bu gecelerde helsinki sokaklarında sürüyle sarhoş görebilirsiniz(zararsız bunlar).Çok içerler,sidik yarıştırmayın.

51)Her ülkede olduğu gibi finlandiyada da ırkçı bir kesim mevcut.Genelde kel oluyolar.Özel bir adları var mı bilmiyorum valla.

52)İklimden bahsedersek;
 -Sonbahardan itibaren ülke *kaamos* denilen bir döneme girer.Güneş günde 2 saat falan çıkar,herkes antidepresan almaya başlar.Hatta kaamos sendromu diye bir hastalık mevcut fin nüfusunun %5inde.Eğer çok tatlı yemek istiyorsanız bu sendrom sizide vurdu demektir.
 -Kışın o ünlü *beyaz geceler* görülmeye başlar.Ama helsinkiden göremezsiniz,ülkenin kuzeyine gitmeniz gerekiyor.
 -Yazın festivaller dönemidir.Karanlık olmaz hiçbir zaman(en fazla alacakaranlık olur).Uyku düzeniniz yamulur bu sebepten dolayı.
 -Kışın -20,-30 derecelere falan iner hava.

53)Finlandiyada sıkıntıdan olsa gerek,sürüyle garip gurup yarışma düzenlenir.Bunlardan en ünlü 2 tanesi *eş taşıma* ve *cep telefonunu en uzaga fırlatma* yarışması.Bunlar dışında birde saunada en çok kalma yarışması var ki,geçen sene birisi ölünce yarışmaya çeki düzen verdiler.Diğer yarışmalar şu şekilde:
 -Sivrisinek ezme yarışması
 -Karınca yuvasına oturma yarışması
 -Buzlu gölde yüzme yarışması(çıplak veya değil,size bağlı bu)
 -Seks yarışması (bunu kaldırdılar sanırım)
 -Somon balığını döndürerek en uzağa atma yarışması
 -Öpüşme yarışması
 -En hızlı meyve toplama yarışması
 -Bataklık futbolu
 -İnegini çağırma yarışması
 -İnegi sağarken kullanılan alet edevatları fırlatma yarışması(en garibi bu,evet)
 -Bunu nasi açıklayabilirim bilmiyorum ama şöyle bişey.Sahneye çıkıyorsunuz ve gitar çaliyor gibi yapiyorsunuz,düzgün çalabilirseniz şampiyon oluyosunuz.*air guitar championships* diye geçiyor kendisi.
 -Levyeyle yürüme yarışması
Bunlardan en eskisi *eş taşıma şampiyonası*.13 senedir yapiliyor ve özellikle avrupa genelinde çok katılan oluyor.Ödülü 2 koli bira mıydı neydi.
 Adamların düzgün derdi olmayınca zaman geçirmek için bunlarla uğraşiyolar işte.Başka bi açıklaması olamaz çünkü.

 54)Finlandiyada doğaya inanılmaz bir önem verilir.Garip olan şey ülkede kağıt sektörünün çok gelişmiş olmasıdır(türkiyedeki gazetelerin kağıtları finlandiyadan gelir).Buna rağmen her şirket için farklı bir ağaç kesme kotası vardır.Kotayı aşarsanız hayatınız kayar.
 Bu aralar manşet olan haber bir gölete şirketin atıklarını yanlışlıkla boşaltması mesela.Akıntıyı engelleyemiyorlarmiş.

55)Ülkede birşeylerin değişmesi çok uzun sürer.Eğer değiştirilmek istenen şeyin sisteme zarar verdiği ortaya çıkarsa ışık hızıyla olur bu değişim(bkz 53.madde)En basit örnek şöyle;1990ların sonundan beri üniversitelerin paralı olmasını tartışıyorlar parlamentoda.En son verilen karar sadece bazı okullardaki bazı master programlarının sadece AB dışından gelen ögrencilere paralı olması.Genel olarak isveç modeli örnek alınır.Birşey tartışıldığında sürekli isveçten örnek gösterilir,vs.

56)ABD kadar olmasada,finlandiyada da bireysel silahlanma mevcut.En son birkaç tane manyağın okullara dalip ögrencileri yaralaması sonucu silahlanma yasasını ışık hızıyla değiştirdiler.Ülkenin manyağı hakkaten sağlam manyak olur onuda söyleyeyim.

57)Ülkede intihar oranı yüksektir.Bunun temel nedeni finlerin dertlerini kimseye anlatmamasıdır aslında.Utangaç ve sessiz oldukları için(özellikle erkekler),belli bir süre patlıyor işte.O da intihar ederek veya oraya buraya silahla ateş ederek oluyor.Genelde intihar ediyorlar gerçi.Ha dertleri nedir diye sorsanız,incir çekirdeğini doldurmayacak sebepler çıkar ortaya(bize göre tabi).

58)Finlerin çoğunun hayali sıcak bir ülkede yaşamaktır.Ha eğer sorarsanız *sen gel türkiye'ye,ben helsinkiye gideyim* diye,*yok canım o kadarda değil* derler.İspanya,italyaya falan gitmek isterler işte.

59)Finlerin milli tatil yapma mekanı kanarya adalarıdır.Türkiye ucuz tatil bölgesidir tahmin edileceği üzere.

60)Milli havayolu Finnairdır(ucuz versiyonu blue1).Biletleri diğer firmalardan daha pahalı olsa bile finler deli gibi kullanır kendi firmalarını,ondan batmaz zaten.Finnair özellikle uzakdoğuya en kısa sürede uçan havayoludur.Bu aralar japonya,kore falan çok ünlü oldugu için ucuza bilet bulunması mümkün.İstanbula uçuşları kestiler geçen sene.

61)Finceden bahsetmek gerekirse;
 Fince ural altay dil ailesine mensup olup,estonca,macarca,sami dili ve türkçe ile aynı dil ailesindendir.Estoncayla gayet yakın akraba olmasına rağmen,birbirlerini anlayamazlar.Ayni dil ailesinden olmasının tek avantajı bir türkün fince sözcükleri gayet rahat telaffuz edebilmesidir.Dünyada ögrenmesi en zor 3.dil olup,hakkaten insanın ağzına sıçar(özellikle ana dili ingilizce olanların).Dilin akıcı seviyeye gelmesi için 2-3 sene geçmesi gerekmektedir.Kelimeler aynen yazıldığı gibi okunur,2 harf hariç:
 j = y diye okunur
 y = ü diye okunur
Yani,Jyvaskyla adlı şehir *yüvasküla* diye okunur.
Fincede sessiz ve sesli harflerin yanyana geldigi sözcükler boldur.Örnekler: Kokkola,Hameenlinna,Lappeenranta gibi.
 Türkçenin aksine,fince isimlerin bir anlamı yoktur.Aklıma gelenler şöyle:
Marjo,Marco,Ville,Emmi,Tarja,Jori,Jani,Krista gibi.
 Genelde soyadlar -inen- ve türevleri ile biter.İsveççe soyadlarda mevcut.

 Bazı basit fince kelimeler şöyle:
Moi : Merhaba,selam vs. (bunun moro denilen bir versiyonuda var,gençler kullanıyor)
Terve : Moi ile aynı anlamda ama biraz daha resmi
Tervetuloa : Hoşgeldiniz
Moi moi : Sonra görüşürüz vs.
Nakemiin : Sonra görüşürüzün biraz resmi versiyonu
Kiitos : Teşekkürler
Anteeksi : Pardon,özür dilerim vs.
Hyva : İyi,tamam vs.
Hyvaa Huomenta : günaydın
Mina : Ben
Sina : Sen
Mita : Ne?
Kylla : Evet (joo da kullanılır)
Ei : Hayır
Kahvia : Kahve
Suomi : Finlandiya
Suomalainen : Fin
Turkkilainen : Türk demek (kısa versiyonu turkki'de kullanılır,turkki kürk demektir ayrica)
 En popüler küfürler ise *perkele,vittu,helvetti ve saatana*.Tercümeler için google translate>>
Fincede combo küfür üretmek mümkündür türkçedeki gibi.

 Fincenin zor olmasının temel sebebi,türkçe gibi kelimelerin sondan eklemeli olması.Ayni bizdeki gibi birinci tekil şahısa,ikinci tekil şahısa vs. göre değişmekte bu ekler.Bizim için bile çok zor.Zaten dedigim gibi,türkçe bilmenin tek avantajı kelimeleri okumakta zorlanmamanız ve bu sondan ekleme olayını doğal karşılamanız(batılılar bu olayı anlayamiyor).

62)Dünyada kişi başına en çok kahveyi finler tüketir.Sabah kahvesiz ayılabilen bir fin yoktur.Günde en az 5 fincan kahve içilir.Kahve dışında çok fazla dondurma tüketilir yaz-kış farketmeksizin.

63)Sağlık sistemine değinirsek,şu şekilde:
 Ülkede geçici/kalıcı oturma iznine sahip yabancılar dahil,herkes için sağlık sistemi ücretsizdir.Ama bu demek değildir ki sağlık sistemi efektiftir.
 Hastalandığınızda doktorunuza gidersiniz.Doktorunuz gerekli gördüğünde sizi hastaneye veya daha yetkili bir doktora yönlendirir.Bu *yönlendirme* birkaç ay sürebilir.Doktor sıkıntısı var çünkü ülkede.Eğer ameliyat olacaksanızda bu olay geçerli oluyor.Ha acil bi durumunuz oldugunda ambulansın gelmesi maksimum 5 dakka o ayri.Doktor sıkıntısının dışında hemşire sıkıntısıda mevcut.Onuda ispanyadan hemşire alip fince ögreterek çözdüler şimdilik.

64)Ülkede en çok saygı gören meslek öğretmenliktir.Ögretmenlik yapmak için uzun süre eğitim görmek zorundasınız.Sürüyle bıdı bıdısı var o işin.Gelişmiş ülkelerden gelenler bile ekstra eğitim ve sınava tabi tutulur.Bundan dolayı öğretmenler ortalama üstü bir maaş alır.Dershane denilen kurumlar yoktur.Özel ders veren ögretmenler bulabilirsiniz ama.

65)Ögrenciler okula girerken ayakkabılarını çıkarmak zorundadır.Eve girerkende geçerlidir bu kural.Bu olay bütün kuzey ülkelerinde var gerçi.

66)Sauna fin kültüründe çok önemli bir yere sahip.Hatta sauna kelimesi dünyadaki bütün dillere girmiş tek fince kelime.Önemini şöyle açıklayabilirim.
 Tarihleri boyunca bütün önemli toplantılar/buluşmalar vs. saunada yapılmış,hatta çocuklar bile saunada doğuyormuş.Birisi öldügünde yine saunada yıkanıyormuş.Hatta ve hatta,bir fin evini yapmadan önce saunasını yapar diye bir deyim var.
 Sauna'ya girmeninde yazısız kuralları var tabi.İlk önce ılık bir duş alınıyor ve saunaya giriliyor.Genelde 5-10 dakika falan duruluyor ve daha sonra saunadan çıkıp en yakındaki göle atlanıyor(yaz-kış farketmeksizin).Böyle bir zincir var.Eğer göle atlamak istemiyosanız,soğuk duş almanız elzem deri gözeneklerinin açılması için.Bu göle atlama olayını bebeklere falanda yapıyorlar.Sonuç:kış aylarında kimse hasta olmuyor adam gibi.
 2 tane sauna var dünya genelinde.
-Elektrikli
-Eski tip odunla ısıtılan saunalar
Elektrikli olanlar her otelde bulunan sauna tipi.

 Eski tip olanlar ise genellikle finlandiya kırsal kesiminde,rusyada ve baltık ülkelerinde mevcut(bu ülkelerde de sauna kültürü var).Odanın sol tarafında ocak tarzı birşey bulunur.Isının yükseltilmesi yanan maddeye su atmakla oluyor(daha çok buhar çıksın diye).Bu tür saunalarda ayrica adını hatırlamadıgım bir agacın dalı bulunur,o dalla millet birbirinin sırtına vurur kan dolaşımı artsın diye.

 Birde sadece finlandiyada olmak üzere mobil saunalar mevcut.

Finler genellikle saunaya her gün girer.Erkekler için haftada 4ten fazlası tehlikelidir çünkü sıcaktan dolayı sperm kalitesi düşer(yumurtalıkların vücut dışında olmasının bi nedeni var dimi?),kısır olmaya kadar gidiyo bu.Büyük şehirlerde her apartmanda(duruma göre birkaç daireye bir),kasaba ve köylerde her evin kendi saunası olur.

 Bunun dışında saunalar sosyalleşme mekanı olarakta kullanılır.Mesela iş toplantıları saunada yapılır.

 Saunanın sürüyle yararı var aslında.En bilinenleri şöyle:
-Soguk algınlıgını direk keser.
-Strese iyi gelir.
-Deri gözeneklerini açar.Sivilceye vs. iyi gelir bu nedenden dolayı.
-Kan yapar
-Vücudun dayanıklılıgını yükseltir.Özellikle sporcular
-Diyabetlilere iyi gelir
-Kilo vermeye yardımcı olur terlettiginden dolayı
-Hipertansiyonada iyi gelir
-Sıcağa dayanmayı sağlar.

 Bunun dışında eğer sauna+soğuk göle atlama/soğuk duş yapma kombosunu yaptıysanız,onunda yararları saymakla bitmiyor(bize her ne kadar mantıksız gelsede):
-Erkeklerde testesteron,kadınlarda östrojen hormonunu artırır.
-Sıcaktan direk soğuğa girdiginiz için,vücudun adapte olmasını kolaylaştırır.
-Kansere iyi gelir
-Kan dolaşımını hızlandırır
-Yorgunluga iyi gelir(bu hakkaten tarafımca denendi.12 saatlik yogun bir çalişmadan sonra sauna+göl yaptım,taş gibi oldum direk)
-Kolesterolü düşürür
-Bağışıklık sistemini güçlendirir
-Kronik hastalıklara iyi gelir

 Saunaya girmenin belli bir yaşı yok.80 yaşında da olsanız girebilirsiniz,yeni doğmuş bebekle beraberde girebilirsiniz(kısa tutmak kaydıyla).Bazı kişilerin girmemesi gerekiyor ama saunaya,özellikle yüksek miktarda alkol aldıysanız tehlikeli.Kalp sorunu olan kişilerin girmemesi lazım.

 Sauna vücuttaki elektroliklerin kaybolmasına yol açtıgı için,çıktıktan sonra soda vs. içilmesi gerek.Ayni şekilde vücut çok su kaybeder.

 Finlandiya dışında estonya ve rusyada da önemli bir yere sahip.Baltık ülkelerinde de yaygın.

 Dünyada saunaya benzer şeylerde var tabi.Özellikle latin amerikadaki eski uygarlıkların(kolombdan önce) kullandıgı *temazcal* adı verilen mekanlar mevcut.Bizdeki hamamlar.ABD'deki kızılderililer ve kanada da yaşayan yerlilerin kullandıgı *terleme yerleri(çevirisi bu arkadaşım,napim)*.Ruslar saunaya *banya* diyor mesela.Japonya,Kore ve afrika kültürlerinde de benzer mekanlar mevcut.

 Özet geçersek;sauna vücuda çok yararlıdır.Hoş terleme duygusundan zerre haz etmedigim için çok sevmem ama düzenli olarak girilmesi gerek.

67)Saunadan başka *summer cottage* denilen ufak kulube tarzı mekanlar fin kültüründe önemli yer tutar.Genelde bu kulubeler herhangi bir gölün yanına kurulur ve şehir hayatından bunalanlar için kullanılır(evet,ufacık şehirlerden bunalıyo adamlar).Her sene,özellikle yaz aylarında büyük şehirlerde yaşayan finler buralara akın eder,birkaç hafta kafa dinleyip geri gelir.İnanılmaz güzel yerlerdir.Genellikle internet,tv,radyo vs. yoktur buralarda.Teknolojiden tamamen uzaklaşip doğaya geri dönerler işte.Hepsinde sauna vardır.Bir fin sizi böyle bir yere davet ediyorsa onun en güvendiği insanlardan birisiniz demektir.Böyle yerler bizim gibi ortadoğulu insanlara pek hitap etmez aslında.Tamam inanılmaz sessiz,huzurlu mekanlarda,biz aksiyon arayan insanlar olduğumuz için,3. günde kafayi yeriz.Protesto yok,biber gazı yok,bağırma-çağırma yok,terörist saldırılar yok,kavga yok,o ne lan öyle.Gelmez yani bize.

68)Fin mutfağına gelirsek(evet,kendilerine özgü yemekleri var adamların,şaşırmayın);
 Genellikle fin yemeklerinde kullanılan maddeler şöyle:
-Buğday ürünleri
-Böğürtlen çeşitleri(finlandiyada inanılmaz çok çıkar,özellikle türkiyede olmayan ''cloudberry'')
-Yabanmersini
-Balık çeşitleri
-Ayranda kullanılır(bizim bildigimiz şekilde değil ama)
-18inci yüzyıldan sonra patateste kullanılmaya başlanmış.

 Finler gelişmiş ülkeler arasında en az kırmızı et tüketen milletlerden birisi.Genellikle balık ve tavuk tüketiliyor.Bunun en büyük nedeni kırmızı etin pahalı olması(hayır,türkiyeden daha pahalı değil).

 Finlandiya tarıma uygun bir ülke olmadıgından dolayı,tarihten gelen avcılık ve toplayıcılık kültürleri var.Ki hala finlerin çoğu ormana gidip böğürtlen falan toplar.
 Ülkede sürüyle değişik ekmek çeşidi bulabilirsiniz.Çavdar ekmeği özellikle çok popüler.

 Etlere gelirsek;
Ülkede en çok tüketilen et domuz eti.Ama geleneksel olarak hala geyik ve at eti yeniliyor.At eti özellikle pahalı.

 Tattığım yemeklere gelirsek:
-Pulla:Bu aslında çok basit bir yiyecek.Bildiginiz şekerli poğaça.Ama badem veya üzümde katabiliyorlar içine.Tadı güzel.Değişik çeşitleri mevcut.

-Fazer:Bu bir yiyecek değil,şirket adı.Fazer finlerin ünlü tatlı/çikolata vs. üreticisidir.Kendine özgü bir tadı var ve inanılmaz güzel.Finnairda bunların çikolatalarını verirler.

-Salmiakki:Evet geldik en popüler fin şekerine.Şeker dediğime bakmayın,tatlı değil tuzlu(meyan kökü işte).Bir şekerin salmiakki oldugunu siyah veya koyu kahverengi olmasından anlayabilirsiniz.Finler buna hastadır,heryerde bulunur.Hatta marketlerde satılan en acı versiyonunun adı *turkish peber*dir.Finler dışında kimse sevmez.Benim şimdiye kadar yediğim en salakça şeydi.Bir daha tatmamayı umuyorum.Haribonunda var böyle bi ürünü.Bize gelmez ama isteyen denemekte özgür tabi.Bence bir kez denenmesi lazım.
 Salmiakki sadece şekerde kullanılmaz.Dondurma,votka,brandy,çikolata,kola hatta son zamanlarda etlere bile katıyolar.

69)Finlandiyadaki bütün işçiler bir sendikaya üyedir.Şaşırtıcı olan şey(bize göre tabi) sendikaya üye olan işçiler işten çıkartılmakla tehdit edilmemekte,hatta sendikaya üye olmaları istenmektedir.Sendikalar ülkede baya güçlü.Basitçe,sizin götünüzü korurlar,gerekirse grev yaparlar,vs.

70)Ülkede çalişan herkesin ilk sene 3 hafta,ikinci sene ve sonraki seneler 5 hafta yıllık izne çıkma hakkı vardır.Bu genelde 2 haftası kışın,3 haftası yazın olacak şekilde paylaşılır.Bunun dışında birde çalışılan her ay için 2 gün izin alma hakkınız var ve toplayabiliyosunuz bunu.İzin olaylarını hesaplamak karışık baya.Ama 3 hafta olayı standart.Eğer haftasonu çalişiyorsanız saatlik ücretinizin 2 katını alırsınız.Mesai saatleri dışında çalişiyorsanız 1.5 kat oluyor bu.Her işverende bunu çatır çatır vermek zorundadır..

71)Ülkede gelire göre vergi sistemi vardır.Eğer ciddi anlamda çok kazanan bir insansanız,devlet bunun %40ini vergi olarak keser.Eğer az kazanıyorsanız bu %5e kadar iniyor.Maaşa göre yani.

72)Eğer işsiz kaldıysanız,KELA'dan(sosyal güvenlik kurumu) son maaşınızın %70ini 12 ay boyunca alırsınız.Eğer bu 12 ay içinde iş bulamadıysanız %50ye iner.

73)Üniversite öğrencileride KELA'dan yardım alır(550 euro civari).Bu yardım kredi şeklinde olmadığından dolayı sonradan ödenmez(öğrenim kredisi ödeyenler itinayla sövebilir).Eğer ögrenci iş bulduysa (part time veya full time),bu yardım kesilir.

74)Finler genellikle üniversiteyi geç bitirir.29 yaşında full time çalişip hala okuyan arkadaşlarım var mesela.Her dönem istediginiz kadar ders alma imkanınız mevcut(Part time ögrencilik).Çoğu zaman okulu bitirmeden önce erasmusa gidilir,work and travela gidilir,gezilir vs.İmkanları sonuna kadar kullanıyolar yani.Bunun yararı iş tecrübesiyle beraber okulun bitmesi oluyor.Kimsede *hadi oglum/kızım okulunu bitir işe gir* diye baskı yapmıyor.

75)Ülkede *çevre/mahalle baskısı* denilen kavram mevcut değildir.İnsanlarin birbirine karışması büyük saygısızlık olarak kabul edilir.Finler istedigini yapmakta özgürdür basitçe.

76)Finler kişisel alanlarına çok önem verirler.Bunun açıklamadan önce kişisel alan nedir onu söylemem gerek;
 Kişisel alan dediğimiz şey bir insanın çevresinde olduğunu varsaydığı bir *balon*dur.En basit örnek olarak,bir insanın kıçının dibine giremezsiniz,kişisel alanını ihlal etmiş olursunuz,saygısızlıktır ve o insan rahatsız olur(genelde sizden uzaklaşır bir adım).Buna bireyselliğin yüksek olduğu gelişmiş ülkelerde çok önem verilir.Bir insanın kişisel alanı tamamen kültürle alakalı.Örnek olarak bir ispanyol veya italyana rahatça yakın durabilirsiniz,ama iskandinavlar ve amerikalılarla muhabbet ederken belli bir uzaklıkta durmanız gerekir.Türkiyede böyle bir kavram mevcut değil.

77)Birazda çocuk yetiştirme kültüründen bahsedersek;
 Türkiyedekinin aksine,ebeveynler çocuklarına bağımlı değildir ama ''bağlıdır''.Bizdeki gibi hayat çocuğun etrafında dönmez.Çocuklar özgüvenli ve her istediklerini yapabileceği bir ortamda büyütülür,zaten belli bir süre sonra evden kendileri ayrılır.Özellikle bebek bakımı türkiyeden çok farklı.Kışın -20,-30 derecede bebekler dışarı çıkartılır,hatta saunadan çıkıp buz tutmuş göle atlama olayını bile bebeklerle yapıyolar.Bunun yararı şudur;çocugun bağışıklık sistemi ciddi anlamda gelişir(türkiyede yapmaya kalksanız annenizden dayağı yersiniz).Hiçbir bebekte soğukta dışarı çıktı diye zatürreden falan ölmez.Bizimkinin tam aksi bir çocuk yetiştirme kültürleri mevcut.E sonuçta ortada zaten.

 78)Fin tarihinden bahsedersek:
 -Tarih öncesine ait çok bir bulgu olmadıgından dolayı direk ortaçağdan başlicam.
 -Finlandiya vikinglerden çekmiş 11.yüzyıl civarlarında.Özellikle isveçli vikinglerden.Hıristıyanlık bu zamanlarda yayılmaya başliyor.
 -1200lerin ortasında İsveç finlandiyayi ele geçirir.1800lerin başına kadar isveçliler yönetir burayı.Finlandiyayi sürgün mekanı olarak kullandıkları için(sömürecek bişey yok çünkü) bu dönemi finler çok sevmez.Ülkeye yatırım yapmışlar tabi.Şehirlerin çogu,üniversiteler falan isveçlilerin döneminde açılmış.
 -1800lerin başında Ruslar sürüyle savaş sonucu finlandiyayi isveçlilerden alıyor.(kralda osmanlıya kaçiyodu hatırladıgım kadarıyla).Ülke için yeni bir dönem başlar çünkü özerklik verilir finlandiyaya.Bu dönem *grand duchy of finland* diye geçiyor,yani büyük finlandiya düklüğü.
 -Ayni dönem finlerin kültürel olarak uyanışı olarak geçiyor tarihte.Birkaç tane aydının çabasıyla ülke fakirlikten sıyrılıp kendi milli kimliğini vs. oluşturuyor.Hatta bunun kitabı var *beyaz zambaklar ülkesinde* adında.D&Rdan alınabilir.Atatürk bu kitabı tavsiye etmişti askerlere.
-Ruslar ayni dönemde finleri ruslaştırma politikası gütüyor ama başarılı olamiyorlar.
-1905'te ülke kadınlara seçme ve seçilme hakkı veriyor(dünyada en erken finler veriyor bu hakkı,yeni zelanda da daha önce ama onlar sadece kadınlara seçme hakkı veriyor).
-1800lerin sonu ve 1900lerin başında birçok fin ABD ve Kanadaya göçüyor.Matt damon,linuxu yapan Linus Torvalds bunlardan birkaçı.
-Rusyadaki bolşevik ihtilali ülkenin çehresini değiştiriyor.İhtilalden yararlanan ülke 1917de bağımsızlığını ilan ediyor(sosyal demokratlar yapiyo bu işi aslen).
-Bağımsız olduktan sonra ülke 2 büyük grubun etkisi altına giriyor.Komünist olan kızıllar ve almanyanın desteklediği beyazlar.Kızıllar genelde kırsal kesimde yaşayan finlerden oluşurken,beyazlar burjuvazi ve zengin kesimden oluşuyor(liderleri mannerheim bunların).Birbirleriyle anlaşamayan bu iki grup savaşa tutuşuyor ve finlandiya iç savaşı başliyor 1917de.Bu savaş yaklaşık 200.000 kişiyi etkiliyor.Savaştan beyazlar galip çıkıyor ve parlamentoda Alman krallığının bir parçası olmak için oylama yapiyorlar.Gel gör ki almanlar 1918de birinci dünya savaşını kaybedince,bağımsız oluyor ülke.Kazayla bağımsız olma var yani işin içinde.
-İkinci dünya savaşına kadar ülkede birşey olmuyor.
-1939'da stalin psikopatı St.petersburgun korunmasız olduğunu gerekçe göstererek finlerden ciddi miktarda toprak talep ediyor.Finler bunu kabul etmeyincede yalan bir top atışını gerekçe göstererek savaş açiyor ülkeye.Bu savaş *kış savaşı* olarak geçer.Mannerheim'in dehasını gösterdiği bir savaş bu.1 sene sürüyor.Savaş sırasında finler hiçbir dış yardım almaz.İngilizler söz verdikleri yardımı etmezler(çok şaşırdınız dimi).İsveçten,danimarkadan ve macaristandan gönüllüler gelir ama cephelerde görev verilmez kendilerine.İsveç tarafsızlık politikasından dolayı onlarda yardım etmez.
 Sonuç olarak finler savaşı kazanır ama kağıt üstünde kaybeder.Stalin 350 bin askerini kaybeder bu ufacık ülke yüzünden.Savaş sırasında dünyanın en iyi nişancısıda ortaya çıkar.Simo Hayha denilen bu sapık eleman,ufacık boyuyla,dürbünsüz tüfeğiyle,-40 derecede 705 tane adam öldürür.2002de hayatını kaybetti.

 Bu savaşin önemli sonuçları olmuştur aslında.Hitler bu savaştan önce stalinin güçlü olduğunu zannederken,4 milyonluk ufacık ülkeye madara olduğunu ögrenince Barbarossa harekatını başlatır.Finler için hayati bir öneme sahiptir(bizdeki kurtuluş savaşıyla aynı diyebiliriz),hatta 3.5 saatlik bir film var *talvisota* adlı.

 -Kış savaşından sonra İngilizler finlandiyanın yardım isteğini kabul etmez,bundan dolayı finlerde nazilerle ittifak yapıp barbarossa harekatıyla beraber ''devam savaşı''nı başlatırlar.Savaşın asıl sebebi finlerin kaybettigi topraklar(karelia) istemesidir.Nazilerle birlik olduğunu duyunca,ingilterede finlandiyaya savaş açar.

 Sonuç olarak devam savaşında finler ellerine alır ve şu anki sınırlar kabul edilir.Bunun dışında sovyetlere o zamanın parasıyla 250 milyon dolar ödemek zorunda kalırlar.

 Devam savaşından sonra nazilerin kaybetmeye başlamasıyla beraber,finler laponya savaşını başlatır.Finlandiyadaki nazi ordusu norveçe doğru şutlanır itinayla.

-2.dünya savaşından sonra diğer kuzey avrupa ülkeleri gibi finlerde tarafsızlık politikası uygular.1955'te nordik konseyine üye olur.Ayni yıl Birleşmiş milletlere de üye olur.

-Fin ekonomisi isveç ekonomisine 1970lere kadar kafa tutamadıgından dolayı,çogu fin 1950'lerde isveçe göç eder.

-Soğuk savaş boyunca sovyetlerle batı avrupa arasında hayli dengeli bir politika uygulayan ülke ekonomisi 1970lerde büyümeye başlar ve hayat standardı diğer kuzey ülkelerini yakalar.En büyük ticaret partneri sovyetler birliğidir soğuk savaş sırasında.

-1991de sovyetler birliğini dağılmasıyla ülke ciddi bir ekonomik krize girer.İş gücünün %20sini işsiz kalır.Devalüasyon vs. ile 1993te kontrol altına alırlar krizi ve bundan sonra teknolojiye yatırım yapmaya başlanır.

-1992'de AB'ye başvuru yapilir.1995te tam üye olur isveçle beraber.

-2002'te fin markkası tedavülden kaldırılır ve Euro gelir yerine.

 Finlandiyada 3 kişi herkes tarafından biliniyor.
-Nobel barış Ödüllü Martti Ahtisaari.1994te ülke tarihinde en çok oyla birinci turda seçilen cumhurbaşkanı olma özelliği taşiyor.Ayrica birleşmiş milletler diplomatı kendisi.İyi bi adam şimdi yalan yok.

-Urho Kekkonen:Bu adam değişik birisi aslında.Soğuk savaş süresince ülkenin lideri konumundaydı.Ciddi manada otoriter birisi.Hatta zaman zaman *diktatör gibi davranmış* denilebiliyor hakkında.Rivayete göre sovyetler başa geçirmiş bu elemanı ama çok mantıklı gelmedi bana.
 Soğuk savaş süresince ülkenin tarafsızlığını devam ettirip,hem batıyla hemde sovyetlerle ticareti geliştirip,ekonomiyi adam etti.Milliyetçi birisi ayrica.Başkanlık yetkilerini dahada genişlettiği için,adam 1980lerde hastalanıp görevden çekildikten sonra,yerine gelenler anayasayı değiştirmek zorunda kaldı.

-Carl Gustav Emil Mannerheim:Bu elemanı zaten yukarıda yazdım.

79)Din konusu önemli.Finlerin yaklaşık yarısından fazlası Lutheran kilisesine mensup(katolik değiller).Geçen yıllarda tv'de eşcinsellerin hakları tartışılırken,kilisenin piskoposu eşcinsellik hastalıktır diyince(ki kadındı bunu diyen),sonraki gün 65.000 kişi kiliseyle ilişkisini kesti.En son istatistiklere göre gençlerin büyük çoğunluğu birşeye inanmiyor.Dinsiz kesim iskandinav ülkeleri kadar yüksek değil gerçi.Kilise vergiside mevcut ülkede.

80)Ülkede çocuk yapanlara ciddi yardımlar yapiliyor.Yeni doğum yapmış anne işinden 1 sene izin alabiliyor(ücretli).Sırf böyle bi hak olduğu için,işverenler mülakat yaparken ''yakın zamanda çocuk yapmayı düşünüyormusunuz'' diye sorabiliyorlar.Vergi indirimi vs.de var.

81)Helsinki aslında çok stratejik bir yerde(gezginler için).Yaklaşık 2 saatte St.petersburg'a,3.5 saatte tallinne,bir gecelik gemi yolculuğuyla stockholme gidilebilir.

82)Daha öncede dedigim gibi,finlandiya turistik bir ülke değil(en azından diğer avrupa ülkeleri kadar).Ülkeye yazın rus turist yağiyor özellikle(st.petersburgdaki finlandiya konsoloslugu 300.000 tane vize veriyor yılda).Bundan dolayı rus sınırına yakın şehirlerde rusça bilmek önemli.Ruslardan sonra almanlar geliyor ülkeye en çok.

83)Dünyada finlandiyanin dış temsilcilik açmadığı ülke sayısı bir elin parmaklarını geçmez.Çok aktifler o konuda.Yurtdışında yaşayan her fin itinayla sisteme girilir.Hangi ülkede kaç vatandaşları yaşiyor,evli mi değil mi,çocukları var mı,adresleri vs kayıt altına alınır(turistik seyahatler içinde geçerli).

84)Finlandiyada yaşayan herkesin iletişim bilgilerine ulaşmak mümkündür(adını-soyadını ve yaşadığı yeri biliyorsanız).Devletin kendi sitesinde bunun arama motoru var.

85)Finlandiya iskandinav ülkeleri gibi ''hacı barışı desteklioz ama gelin size silahta satalım'' gibi bir politika yürütmez.Bu yönüyle benden büyük bir artı almakta.Ama bu demek değildir ki fin politikacılar ikiyüzlü değildir;her politikacı gibi onlarda iki yüzlüdür.En basit örnek:Türkiyeye vizenin kaldırılıp kaldırılmayacağını karara bağlayacak bir duruşma vardı yakın zamanda,finlerde diğer 27 AB ülkesi gibi yazı yolladılar ''vizenin kaldırılmasını istemiyoruz'' diye.Ha adamlara sorsan ''türkiye abye girsin tabi'' derler.Hoş vizenin hafifletilmesini bende istemiyorum ya neyse.Yazık olur lan adamlara.

86)Her medeni ülkede olduğu gibi belli bir süre birlikte yaşayan çiftler evli çiftlerle aynı haklara sahip olur.Eşcinsel evlilikler hala yasalaşmadığı için,eşcinsel çiftler bu yöntemi uygular.Genellikle ülkedeki çiftlerin kullandığı yöntem bu şekilde.Türkiyeye gelir mi?
 Bak orda *medeni ülke* yazdım,sorunun cevabı orada gizli zaten.

87)Ülkede sansür uygulanmaz.Özellikle diğer iskandinav ülkelerinde kraliyet ailesini eleştiren haberler *gizli* sansüre uğrar.Finlandiyada kraliyet ailesi diye bir kavram olmadığı için,istediğiniz herşeyi eleştirebilirsiniz,(yahudiler hariç tutulabilir,onları zaten harvard profesörü bile eleştiremiyor)düşüncenizi söyleyebilirsiniz.

88)Ülkede en çok bilinen çizgi film ''moomins'' adı verilen alman yapimi bir çizgi filmdir.Moominleri herkes çocukluğunda deli gibi izledigi için bilir(biz pokemon izliyoduk lan).

89)Fin kültürü hakkında bilinmesi gereken başka birşey ise,aşagı yukarı her fin'in SISU denilen kuralı takip ettiğidir.SISU şöyle basit bir şekilde açıklanabilir;
 Hiçbir şart altında pes etmemek,yılmamak ve devam etmek.

90)Bizim ergenekon destanı gibi,finlerinde Kalevala adı verilen bir destanı mevcut.Kalevala aslında fin toplumundaki sözlü efsanelerin birleşiminden oluşuyor.Türkçeyede çevrilmişti bi ara.Her fin'in evinde bulunur.Tolkien yüzüklerin efendisini yazarken kendisinden ileri derecede etkilenmiş,elfçeyi kalevaladaki finceden yola çıkarak oluşturmuştur.

91)Bazı finlandiyaya özgü markalara bakarsak:

 -Hesburger:Adından belli olacağı üzere bunlar hamburger yapmakta.Lakin yaptıkları hamburger insanı butik hamburgercilere dahi sokmayacak kadar güzel.
 Ayrica mcdonalds/burger king tayfasından olmadıklarını anlamak gayet basit.Heriflerin verdiği en büyük kola kutu koladan daha küçük.Şişmanlatmaya odaklanmayan bir anlayış var yani.Ayrica adamların trilyon tane mayonez çeşidi var,denenmesi gerek(hıyarlısı bile var o derece).
 Şu an sadece finlandiya,isveç,baltık ülkeleri ve almanyada şubeleri var.Türkiyeye ilk şube alanyada(fin turistlerin en yoğun olduğu mekan) açılacak benim bildiğim.

 -Robert's Coffee:Adından belli olacağı üzere fin kahve zinciri.Starbucks gibi yani.Alman asıllı bir fin tarafından helsinkide kurulmuş olan bu şirket 100 seneden fazladır etkindir.Kendileri iskandinav ülkelerinde baya yaygın,ayrica türkiyede de çok şubesi var.
 Açıkçası hiç denemedim,kalitesi nedir bilemem.Lakin fin markasından yamuk olmaz onu bilirim.
Hoş işin içine franchising girince olaylar boka bağlayabiliyor o ayrı.

 -Marimekko:Bu bir tekstil(dizayn demek daha mantıklı,) markası ama zannettiğiniz markalardan gibi değil.En çok bilinen fin markalarından birisidir.En basit şekilde,mağazalarının dizaynı bile saatlerce vitrin eğitimi almış bendenizi gayet dumur etmiştir.
 Dizaynları çok değişiktir,lakin baya pahalıdır türkiyeye nazaran.
ABD ve uzakdoğuda bile mağazaları mevcuttur.Nokia ile birlikte en başarılı fin markalarından birisi diyebiliriz.

 -Nokia:Bunu bilmeyen yok.Tam bir başarı hikayesi olup,daha sonra patlamış ve microsofta satmıştır kendisini.2000lerdeki cep telefonu dizaynlarından buram buram fin kültürü akar.
 Şu an finlandiyada *nokia* adında bir şehir dahi mevcuttur.Ülkenin teknolojiyle çok haşır neşir olmasının temel sebeplerinden birisidir bu şirket.Finler için sadece bir şirket değil,onur meselesidir ayrıca.

 -Fazer:Bu şirket benim favorilerimden.Kendileri çikolata,pasta,tatlı vs. akla gelen herşeyi yapar,hem de efsanevi şekilde yapar.Helsinkinin merkezinde büyük bir mağazaları bulunmaktadır.Ayrica marketlerde satılan çikolataları arasından en popüleri *geisha* adı verilen tablet çikolatadır.Çok mu aramışlar bu ismi anlamadım.
 Ürünleri bütün iskandinavya ve doğu avrupada bulunabilir lakin akdeniz ülkelerinde hiç göremedim.100 yıllık bir şirkettir,kurucusu yine alman asıllı bir findir.

 -Finnair/Blue 1:Finlandiyanın resmi havayolu.Blue1 finnair'in ucuz versiyonudur(bkz.anadolu jet).Kendilerini sadece 1 kere kullanmış ve gayet memnun kalmışımdır(sebebi fazer çikolatası).Şu an low cost olmaya çalışan abuk subuk bir havayolu haline gelmiştir.Finler kendisini kullanmakta ısrar etmektedir.
 Ayrica dünyanın en güvenilir havayoludur(kaza yapma oranı,valiz kaybetme oranı vs.).Türkiyeden uçuş yapmamaktadır artık.

 -Fortum:Enerji firması.Baltık ve nordik ülkelerinde etkindir.Elektriği bu adamlar verir en basitinden.

 -YLE:Devletin resmi televizyon kanalı ve gazetesidir.Ayrica ingilizce haber sunan ender gazetelerden birisidir ülkedeki.Tv'de gece 12den sonra porno gösterirler(yamuldunuz dimi?).Hoş porno konusunda emin değilim.
 Ayrica radyo kanallarıda barındırır.Sami dili,isveççe,ingilizce,rusça ve bazı azınlık dillerinde yayınlar yapar.

 -Rovio:Bunu biliyoruz angry birds'ün yapımcısı olarak.Son zamanlarda gayet büyüyen bu şirket bünyesinde bir tane türk programcı abimde takılmaktadır.Kendisine imrenmekteyiz.

 -Olvi:Bira üreticisi.Ayrica baltık ülkelerinde de etkindir.

 -Silja Line:Bunlar gemiyle uğraşan elemanlar.Helsinki-Tallinn,Helsinki-Stockholm vs. gibi seferleri düzenleyen yolcu gemilerine sahiptirler.Şu anda eston firması olan Tallinnk tarafından satın alınmıştır.Gemiler feribot falan değil,adam gibi cruise gemisinin ufak halidir(cruiseferry olarak geçer)

 -Tikkurila:Boya firması.İsmi gayet komik olan bu şirket ülkede tekel konumunda gibidir,heryerde reklamları vardır,hatta tikkurila diye bir kasaba bile mevcut(semtte olabilir,tam hatırlamıyorum).

 -Viking Line:Bunlarda silja line'in rakibi.Lakin kendilerine fin markası demek mantıksızdır çünkü aland adalarında kurulmuştur.İsveçli demek daha mantıklı aslında.
 Alandlılar fin değildir çünkü.
Gemileri kırmızı-beyazdır,gayet rahat tanınabilir.

 -Neste oil:Petrolle uğraşıyorlar kendileri.

 -Wartsila:Bu elemanlar gemilerin altyapısıyla ilgilenen büyük bir şirket.Basitçe konuşursak,finlandiyada yapılan(turku limanı) bütün cruiseların motorudur,önemli kısımlarıdır vs. bu adamların malıdır.

-DNA,Elisa,Saunalahti,TeliaSonera:Bunların hepsi GSM operatörü ve internet servis sağlayıcısıdır.TeliaSonera yarı fin-yarı isveçlidir aslen ve turkcellinde %49 hissesine sahiptir.Ülkede türk telekom benzeri bir kuruluşun mevcut olmamasından mütevellit,gayet hızlı bir internet bağlantısına saçma fiyatlara sahip olunabilir.Bu dediğim kırsal alanlar için geçerli değildir tabi.

-Stockmann:Bu aslında department store(türkçesini bilmiyorum).Çok yaygındır,neredeyse her şehir/kasaba/köy vs.de bir şubesi bulunur.
 En çok bilineni helsinki merkezde bulunan şubesidir,genelde buluşma mekanı olarak kullanılır.5-6 katlı bir bina olup içinde elektronikten,giyim eşyasına,pastaneden,döviz bürosuna kadar herşey bulunabilir.Lakin pahalıdır.Bunlarda aslen alman.

-Kesko:Stockmann'ın rakibi.Aslen finlandiya menşeli olan,lakin son zamanlarda bütün baltık ülkelerine sıçramış *k-kiosk* denilen ufak büfelerin mucididir.Bu büfelerden otobüs bileti bile satın alınabilmektedir.
 Hoş olay büfeyle bitmiyor.Çok ciddi rakibidir stockmann'ın her alanda.

-VR:Tren markası.Aslen devletindir.Bu trenlerde internettir,yemek vagonudur herşey bulunabilir.Lakin finlandiyadaki herşey gibi bu da pahalıdır.

 -Eckerö Line:Silja ve viking line'in rakibi.Fazla birşey demeye lüzum yok.

 -Veikkaus:Loto firması.Tabi ki devletindir.

 Finlandiya hakkında bilinmesi gerekenler bu kadar.Belki aklıma gelirse eklerim sonradan.

İyi okumalar.